Στον χώρο της θεσσαλικής λογοτεχνίας υπάρχουν κείμενα που μας γνωρίζουν μέσα από τη δύναμη της Τέχνης, με τρόπο ευχάριστο και ελκυστικό, τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν παλαιότερα στη Λάρισα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στον χώρο της θεσσαλικής λογοτεχνίας υπάρχουν κείμενα που μας γνωρίζουν μέσα από τη δύναμη της Τέχνης, με τρόπο ευχάριστο και ελκυστικό, τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν παλαιότερα στη Λάρισα τους καλοκαιρινούς μήνες.
Στα κείμενα αυτά αξίζει να ρίξουμε κάποιο φως.
Και πρώτα ας δούμε πώς ο Μ. Καραγάτσης περιγράφει πολύ ζωντανά, στο μυθιστόρημα «Ο Συνταγματάρχης Λιάπκιν», τις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούσαν στη -μετά το 1914- Λάρισα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού: «Η Λάρισα νεκρώθηκε όταν από τον ολόχρυσο κι αθέριστο κάμπο φύσηξε ο πρώτος Λίβας του καλοκαιριού. Κάπου, κατά το Νοτιά, κάποιος φοβερός δράκος πρέπει ν’ άνοιξε το φλογισμένο στόμα και να ‘χυσε την πύρινη ανάσα του πάνω στα στάχυα…
Οι Λαρισαίοι μόλις νιώσουν τις πρώτες πνοές του Λίβα, κλείνονται στα σπίτια τους. Η πολιτεία νεκρώνεται, ως κι αυτές οι δροσερές αυλές, με τα σκιερά χαγιάτια, στους παλιούς μαχαλάδες, ερημώνονται. Πόρτες, παραθυρόφυλλα, τζάμια, κλειστά· είναι ο μόνος τρόπος να ζήσει κανείς. Το αυστηρό κλείσιμο δημιουργεί στα σπίτια δροσιά ευεργετική. Μόλις όμως τολμήσεις ν’ ανοίξεις οτιδήποτε, μια καυτή πνοή σού καψαλίζει τα μάτια και τα πλεμόνια. Με το ηλιόγερμα ο Λίβας πέφτει, κι ως τα μεσάνυχτα βασιλεύει ζέστα υγρή, πνιχτική, αντίθετη απ’ την ξερή λαύρα της μέρας. Κατά τα μεσάνυχτα, απ’ τις κορφές του Ολύμπου κατεβαίνει ένα ψυχρό αεράκι, γεμάτο ζωή κι ανακούφιση. Η Λάρισα ανασαίνει. Πόρτες και παράθυρα ανοίγουν διάπλατα. Οι Λαρισαίοι, που ίσα με τότε ιδρωκοπούσαν στους δρόμους αποχαυνωμένοι, φορούν το σακάκι τους πάνω απ’ το μουσκεμένο πουκάμισο. Το θερμόμετρο κατρακυλάει από τα 40 στα 20. Δροσίζονται τα σπίτια, οι άνθρωποι κοιμούνται ευχάριστα· μα ξυπνούν, μια στιγμή, πριν βγει ο ήλιος, να ξανακλείσουν παράθυρα και πόρτες· γιατί οι πρώτες του αχτίδες είναι κιόλας θανατερές».
Μετά τον Λαρισαίο Μ. Καραγάτση, που το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Ροδόπουλος, ο Βολιώτης Ηλίας Λεφούσης, με τον λαΐκό γλωσσικό του πλούτο, περιγράφει, στο μυθιστόρημα «Κολήγοι», τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στη Λάρισα, τον Ιούλιο του 1930: «Σιδηροδρομικός σταθμός: ώρα μεσημεριανή. (…) Σύννεφα σκόνη, στροβιλίζονται και πέφτουν με πάταγο στα υπόστεγα του σταθμού. Φυσάει και ξεγδέρνει τον τόπο».
Ο Λαρισαίος Βαγγέλης Κολώνας, στο βιβλίο του «Ένα σκυλί στον ουρανό», κάνει λόγο για τα λαρισινά καλοκαίρια στα παλαιότερα χρόνια: “Έμοιαζαν ατελείωτα τα καλοκαίρια τότε. Ζεστά, ανυπόφορα, αποπνικτικά. Ο ήλιος πυρπολούσε ανελέητα τον κάμπο που έμοιαζε να φλέγεται. Ο ουρανός είχε ένα ακαθόριστο χρυσοκίτρινο χρώμα, κι ο λίβας ανέβαζε ακόμα πιο ψηλά τη θερμοκρασία, δοκιμάζοντας την αντοχή και τα νεύρα των ανθρώπων.
Η Λάρισα στον προθάλαμο της κόλασης.
Με τη δύση του ήλιου, η ζέστη χαλάρωνε κι όλα έπεφταν σε ένα είδος μελωδικής πλαδαρότητας.
Τα παντζούρια των σπιτιών άνοιγαν βαριά λες και ήταν από σίδερο. Οι κήποι ποτίζονταν και η μυρωδιά του νοτισμένου χώματος έβαζε ένα προσωρινό τέλος στον εφιάλτη της ζέστης.
Τα πρώτα «πηγαδάκια» στη γειτονιά άνοιγαν.
Καρέκλες, πολυθρόνες, καρεκλάκια, σκαμνάκια, ακόμα και κουρελούδες στρωνόντουσαν και η κουβέντα άρχιζε με τη ζέστη.
-Πολύ ζέστη σήμερα, μας ζεμάτισε.
***
Η καινούργια μέρα που ερχόταν ήταν όμοια με την προηγούμενη, ζεστή, μόνο που στο τέλος της υπήρχε «η φυγή», ο θερινός σινεμάς.
***
Θερινοί κινηματογράφοι με ονόματα εξωτικά, που στις μαυρόασπρες εικόνες, φέρνουν τη νύχτα το έγχρωμο όνειρο χωρίς διάκριση, για όλους.
ΡΕΞ – ΤΙΤΑΝΙΑ – ΟΡΦΕΥΣ – ΟΑΣΙΣ – ΔΙΑΝΑ – ΤΕΜΠΗ – ΑΡΙΖΟΝΑ – ΧΑΡΑΥΓΗ – ΑΝΕΣΙΣ – ΠΑΝΟΡΑΜΑ, θερινοί κινηματογράφοι που δεν υπάρχουν πια.
Μια άβυσσος άνοιξε, κατρακύλησαν σ’ ένα απύθμενο πηγάδι και χάθηκαν.
Έμειναν μόνο ένας – δύο έρημοι, εγκαταλειμμένοι, να θυμίζουν αξέχαστες βραδιές που κάηκαν και έγιναν στάχτη».
Με τα γεμάτα λυρισμό και γλυκιά νοσταλγία αποσπάσματα από τη συλλογή διηγημάτων «Ένα σκυλί στον ουρανό», του Βαγγέλη Κολώνα, τελείωσε το ταξίδι μας στις σελίδες της θεσσαλικής πεζογραφίας που αναφέρονται στα καλοκαίρια της Λάρισας. Ταξιδέψαμε στον χρόνο. Ταξιδέψαμε ταξίδι της καρδιάς που είναι και το πιο αληθινό και γοητευτικό.
Mιχάλης Ι. Αργυρίδης
* Ο κ. Mιχάλης Ι. Αργυρίδης είναι μελετητής της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας – συνεργάτης του Διεθνούς Ινστιτούτου Παιδικής Λογοτεχνίας της Οσάκα (Ιαπωνία)
0 Σχόλια