Πρόκειται για μια αργή, αφηρημένη καταστροφή που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής στο Βερολίνο βλέπουν να έρχεται εδώ και χρόνια
Καθώς οι εργαζόμενοι του παλεύουν προκειμένου να τηρήσουν μια προθεσμία παράδοσης, ο Andre Schulte-Suedhoff προχώρησε σε κάτι που δεν είχε κάνει για περισσότερα από 20 χρόνια: Μπήκε στη γραμμή παραγωγής στο εργοστάσιό του, κοντά στο Munster της Γερμανίας και πέρασε το Σαββατοκύριακο του βιδώνοντας εξοπλισμό φίλτρου αέρα.
Από τους Alexander Weber και Andre Tartar/Bloomberg News
«Αυτό είναι πολύ περίεργο», είπε ο 46χρονος εργοστασιάρχης σε συνέντευξή του στο Bloomberg τον περασμένο μήνα. Αλλά καθώς το εργατικό δυναμικό των 200 ατόμων της εταιρείας του υπολείπεται έως και 15 υπαλλήλων και τις οικονομικές κυρώσεις που θα οφείλει σε περίπτωση αθέτησης της προθεσμίας παράδοσης, δεν υπήρχε άλλη επιλογή, είπε. Για την οικογενειακή επιχείρηση Schulte-Suedhoff, Schuko, και χιλιάδες άλλες σε όλη τη Γερμανία, τέτοια περιστατικά αδιεξόδου γίνονται όλο και πιο κοινά και ολοένα και πιο επιζήμια.
«Θα μπορούσαμε να πουλήσουμε πολύ περισσότερα φίλτρα καθαρισμού», πρόσθεσε. «Το κύριο πρόβλημα μας στην Γερμανία είναι η εργασία».
Σύμφωνα με μοντελοποίηση ενός γερμανικού κυβερνητικού ερευνητικού ινστιτούτου, εδώ και λίγο καιρό, το εργατικό δυναμικό των 47 εκατομμυρίων της χώρας πρόκειται να σταματήσει να αυξάνεται. Ίσως να έχει ήδη. Και πρόκειται για έναν από τους κύριους λόγους της υψηλής απόδοσης ενός οικονομικού σούπερ κύκλου που μετέτρεψε μια χώρα η οποία καταστράφηκε από τον πόλεμο σε μια παραγωγική δύναμη και μια από τις πλουσιότερες του κόσμου. Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι η εποχή κατά την οποία διαδοχικές γενιές Γερμανών είδαν το βιοτικό τους επίπεδο να αυξάνεται λόγω της σταθερής επέκτασης του εργατικού δυναμικού πλησιάζει στο τέλος της.
«Αυτές οι μέρες τελείωσαν», δήλωσε η αναπτυξιακή τράπεζα KfW νωρίτερα φέτος. «Τα θεμέλια για περαιτέρω ανάπτυξη της ευημερίας στη Γερμανία καταρρέουν».
Χωρίς να συμβεί κάτι το δραματικό, το εργατικό δυναμικό της Γερμανίας θα συρρικνωθεί επικίνδυνα τα επόμενα χρόνια, υπονομεύοντας την οικονομική ανάπτυξη, ενισχύοντας τις πληθωριστικές πιέσεις και θέτοντας ιδιαίτερα δύσκολες προκλήσεις για τις μεταποιητικές εταιρείες όπως η Schuko που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης. Την επόμενη δεκαετία, η προσφορά εργασίας θα συρρικνωθεί κατά 3 εκατομμύρια άτομα, ή 7%, εκτός εάν οι συνταξιούχοι Γερμανοί αντικατασταθούν από μια σημαντική εισροή μεταναστών.
Για να παραμείνει σταθερή, η χώρα χρειάζεται 400.000 νεοφερμένους εργαζομένους ετησίως. Ο αριθμός αυτός έχει επιτευχθεί σε διάφορες περιόδους στο παρελθόν καθώς η μετανάστευση στη Γερμανία ενισχύθηκε από πρόσφυγες που προέρχονταν από χώρες όπως η Συρία και η Ουκρανία. Ωστόσο, οι Γερμανοί ψηφοφόροι είναι σήμερα δύσπιστοι απέναντι στις υποσχέσεις ότι η μετανάστευση μπορεί να τονώσει την ανάπτυξη. Αυτός ήταν ο ισχυρισμός το 2015, αλλά μόνο περίπου οι μισοί από τους πρόσφυγες που έφτασαν κατά τη διάρκεια αυτού του κύματος είχαν βρει δουλειά πέντε χρόνια αργότερα.
Ο Schulte-Suedhoff συνέκρινε τη σημερινή κρίση με την κλιματική αλλαγή: Μια αργή, αφηρημένη καταστροφή που οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής βλέπουν να έρχεται εδώ και χρόνια. Και όπως και με την υπερθέρμανση του πλανήτη, είπε ότι οι προτεινόμενες λύσεις φαίνονται ανεπαρκείς.
«Δεν δίνεται προσοχή σε αυτό το θέμα», είπε. «Οι σημερινές προτεραιότητες φαίνονται να είναι εκτός πραγματικότητας».
Andre Schulte-Suedhoff
Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας στη Γερμανία, στην πραγματικότητα, κορυφώθηκε στα τέλη του περασμένου αιώνα, αλλά η χώρα κατάφερε να αποτρέψει τη δημογραφική παρακμή για κάποιο χρονικό διάστημα χάρη στην άφιξη εκατομμυρίων μεταναστών και τον αυξανόμενο αριθμό γυναικών που εργάζονται. Αλλά και οι δύο τάσεις εξασθενούν σήμερα, καθώς οι γεννημένοι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνταξιοδοτούνται.
Αυτό σημαίνει ότι η Γερμανική οικονομία θα έχει πιο άμεση εξάρτηση από την αύξηση της παραγωγικότητας των εργαζομένων που διαθέτει προκειμένου να προωθήσει την ανάπτυξη. Κατά συνέπεια, η συνολική ανάπτυξη είναι απίθανο να ξεπεράσει το 1% για δεκαετίες, σύμφωνα με προβλέψεις του Bloomberg Economics.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο έχει μια παρόμοια ζοφερή εκτίμηση. «Οι αντίθετοι άνεμοι από τη γήρανση του πληθυσμού είναι ήδη εδώ και θα συνεχίσουν να επιταχύνονται τα επόμενα χρόνια», είπε στους δημοσιογράφους τον Μάιο ο Kevin Fletcher, ο οποίος ηγήθηκε πρόσφατης αποστολής του ΔΝΤ στη Γερμανία.
Σύμφωνα με το Bloomberg Economics, η Γερμανία θα αντιμετωπίσει το μεγαλύτερο πρόβλημα ανάπτυξης ως προς το δημογραφικό της από οποιονδήποτε από τους δυτικούς της ομολόγους για την επόμενη δεκαετία. Μόνο η Ιαπωνία -ιστορικά μια πιο κλειστή κοινωνία με χαμηλότερο ποσοστό γυναικείας συμμετοχής και ταχύτερη γήρανση του πληθυσμού- βρίσκεται πιο μακριά σε αυτήν την τροχιά από τη Γερμανία.
Οι δύο βασικοί μοχλοί που έχουν στη διάθεσή τους οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι η αύξηση του αριθμού των εργαζομένων και η αξιοποίηση στο έπακρο αυτών που βρίσκονται ήδη εκεί. Και τα δύο μπορεί να αποδειχθούν πολύ δύσκολα. Η μετανάστευση υπήρξε ανέκαθεν ένα σημαντικό όφελος για την οικονομία της Γερμανίας και παραμένει ο πιο πιθανός τρόπος για να αλλάξει η τροχιά της χώρας. Ο υπουργός Εργασίας Hubertus Heil έχει δεσμευτεί ότι η κυβέρνηση θα «αποσύρει όλα τα εμπόδια» για να προσελκύσει ειδικευμένους εργάτες. Όμως, το κύμα μεταναστών από την Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη επιβραδύνεται, καθώς το βιοτικό επίπεδο σε αυτές τις χώρες αγγίζει τη Γερμανία.
Η χώρα έχει δει μια αύξηση στις βίζες για ειδικευμένους εργαζόμενους που εκδίδονται στην Ινδία, τις Φιλιππίνες και την Ινδονησία την τελευταία δεκαετία. Ο Heil ταξιδεύει στη Λατινική Αμερική με την υπουργό Εξωτερικών Annalena Baerbock αυτή την εβδομάδα στο πλαίσιο των προσπαθειών τους να στρατολογήσουν άτομα με ικανοποιητικά προσόντα.
Αλλά η μετανάστευση παραμένει ένα πολιτικά εξαιρετικά δύσκολο ζήτημα και η γερμανική κοινωνία αγωνίζεται να ενσωματώσει τους ένα εκατομμύριο Ουκρανούς που έφτασαν εκεί πέρυσι. Τοπικοί αξιωματούχοι λένε ότι τα σχολεία είναι σε πλήρη χωρητικότητα και ότι δεν υπάρχει επαρκής στέγαση, ενώ η υποστήριξη για το ακροδεξιό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία έχει αυξηθεί.
Αξιωματούχοι και στελέχη προσπαθούν επίσης να πείσουν περισσότερους Γερμανούς να βγουν από το περιθώριο.
Στην Ιταλία, η οποία πρόκειται να είναι η επόμενη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θα αντιμετωπίσει σοβαρά δημογραφικά προβλήματα, μόνο το 40% των γυναικών σε ηλικία εργασίας είναι οικονομικά ενεργές, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει μια δεξαμενή επιπλέον εργατικού δυναμικού για να αξιοποιηθεί. Αλλά η Γερμανία βρίσκεται σε άλλο επίπεδο. Το ποσοστό συμμετοχής των γυναικών έχει εκτιναχθεί κατά περίπου 10 ποσοστιαίες μονάδες τα τελευταία 30 χρόνια, ευθυγραμμίζοντάς το με τις ΗΠΑ και πάνω από τις άλλες μεγάλες χώρες της ΕΕ.
Μια ομάδα στην οποία η Γερμανία μπορεί να έχει μεγαλύτερη επιτυχία ως προς την αξιοποίηση της είναι τα άτομα σε ηλικία συνταξιοδότησης. Ενώ είναι ένας τομέας που έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο από το 2000, η κατάσταση παραμένει στάσιμη τα τελευταία χρόνια. Λιγότερο από το 9% των Γερμανών 65 ετών και άνω εργάζονται, σε σύγκριση με σχεδόν 20% στις ΗΠΑ και περίπου έναν στους τέσσερις ηλικιωμένους Ιάπωνες. Με την ηλικία συνταξιοδότησης να αυξάνεται σταδιακά στα 67 έτη έως το 2030, αυτός ο αριθμός θα πρέπει να αυξηθεί, έστω και αργά.
Ο Schulte-Suedhoff είπε ότι η εταιρεία του προσπαθεί να πείσει τους μακροχρόνιους υπαλλήλους της να συνεχίσουν να εργάζονται αφού συμπληρώσουν την ηλικία συνταξιοδότησης. «Ευτυχώς, κάποιοι είναι πρόθυμοι να το κάνουν», είπε. «Διαφορετικά η κατάσταση θα γίνει ακόμη πιο αδιέξοδη».
Ακόμα κι αν η Γερμανία δυσκολευτεί να αυξήσει τον αριθμό των εργαζομένων της, είτε αυτοί προέρχονται από το εξωτερικό είτε αναγκάζοντας τους ανθρώπους να καθυστερήσουν τη συνταξιοδότησή τους, η μελλοντική ανάπτυξη θα μπορούσε να εξακολουθήσει να εξαρτάται από την αύξηση του ποσού που παράγει κάθε εργαζόμενος.
Για χρόνια, το όχι και τόσο μυστικό πλεονέκτημα του ισχυρού οικονομικού κινητήρα της Γερμανίας ήταν η αξιοζήλευτη παραγωγικότητά του, που τροφοδοτούνταν από χιλιάδες εταιρείες μηχανολογίας και αυτοκινήτων υψηλής τεχνολογίας, από μικρότερες εταιρείες, τις αποκαλούμενες Mittelstand, μέχρι παγκόσμιες δυνάμεις όπως η Siemens AG και η Volkswagen AG.
Όμως, μετά την ταχεία ανάπτυξη τις δεκαετίες πριν από την παγκόσμια οικονομική κρίση, η παραγωγικότητα της εργασίας στη Γερμανία παρέμεινε στάσιμη τα τελευταία χρόνια. Είναι λιγότερο από 2% από το 2015, σε σύγκριση με 8% στις ΗΠΑ την ίδια περίοδο, σύμφωνα με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης.
Ένας παράγοντας πίσω από αυτό είναι το πόσο πολύ υστερεί η Γερμανία σε σχέση με άλλες χώρες ως προς τη μετάβαση στην ψηφιακή εποχή. Ο Δείκτης Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κατέταξε τη Γερμανία στην 13η θέση μεταξύ των 27 χωρών-μελών το 2022, μόλις λίγο πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Το φαινόμενο ChatGPT πυροδότησε ένα νέο κύμα αισιοδοξίας φέτος ότι η τεχνητή νοημοσύνη και η ρομποτική θα μπορούσαν να βοηθήσουν προηγμένες οικονομίες όπως η Γερμανία να διαχειριστούν τον γηρασμένο πληθυσμό τους. Αλλά ο Schulte-Suedhoff δεν πιστεύει ότι αυτό θα είναι η λύση στο τεράστιο πρόβλημα.
Η νέα τεχνολογία μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητα, αλλά εξακολουθείτε να χρειάζεστε ειδικευμένους εργάτες για την εξυπηρέτηση των ρομπότ και τη δημιουργία της ψηφιακής υποδομής, υποστηρίζει, και αυτό μας κάνει να επιστρέφουμε στο θεμελιώδες πρόβλημα της χώρας.
Βιομηχανίες κατασκευής και μηχανικής υψηλής τεχνολογίας, που ήταν εδώ και καιρό στο επίκεντρο του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος της Γερμανίας, στο παρελθόν εξυπηρετούνταν από μια σταθερή ροή ειδικευμένων εργαζομένων από τις περίφημες επαγγελματικές σχολές και τα προγράμματα μαθητείας της χώρας. Αλλά οι νεαροί Γερμανοί δεν θέλουν πλέον να μάθουν αυτές τις δεξιότητες. Ήδη υπάρχουν περίπου 100.000 λιγότεροι υποψήφιοι από τις διαθέσιμες θέσεις μετά από μια αισθητή πτώση τα τελευταία χρόνια. Όλο και περισσότεροι φοιτητές επιλέγουν να πάνε στο πανεπιστήμιο και η πανδημία δημιούργησε πρόσθετα εμπόδια σε εταιρείες που θα ταίριαζαν σε πιθανούς υποψηφίους.
Ο Schulte-Suedhoff μπορεί να δει το οικονομικό σκεπτικό για τη μετατόπιση των δραστηριοτήτων του σε μια πιο δυναμική τοποθεσία παραγωγής όπως το Μεξικό, όπου θα μπορούσε να αξιοποιήσει μια έτοιμη προσφορά ειδικευμένων εργαζομένων, αλλά λέει ότι αυτό δεν είναι για εκείνον. «Είμαι πολύ πατριώτης», λέει. Ωστόσο, είναι απαισιόδοξος για τις προοπτικές για τη χώρα του χωρίς να συμβεί μια σημαντική αλλαγή προκειμένου να ανταποκριθεί στις προκλήσεις του δημογραφικού.
«Διαφορετικά, πρέπει απλώς να περιοριστούμε οικονομικά και να αποδεχτούμε ότι η ανάπτυξη θα συμβαίνει κάπου αλλού», λέει.
0 Σχόλια