Η Κρήτη ξημέρωσε στις 20 Μαΐου 1941 κάτω από τη σκιά χιλιάδων Γερμανών αλεξιπτωτιστών που έπεφταν από τον ουρανό.
Ήταν η πρώτη τόσο μεγάλης κλίμακας αεραποβατική εισβολή στην ιστορία, η οποία εξελίχθηκε σε μια συγκλονιστική και αιματηρή μάχη που σημάδεψε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η Μάχη της Κρήτης.
Οι γερμανικές δυνάμεις επιχείρησαν την Επιχείρηση «Ερμής» (Unternehmen Merkur) – ένα παράτολμο σχέδιο κατάληψης της Κρήτης αποκλειστικά με αλεξιπτωτιστές και αερομεταφερόμενα στρατεύματα. Εκείνες τις δέκα ημέρες της μάχης (20 Μαΐου – 1 Ιουνίου 1941), οι υπερασπιστές του νησιού – Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί, Έλληνες στρατιώτες και απλοί Κρητικοί πολίτες – αντιστάθηκαν σθεναρά. Η Κρήτη τελικά καταλήφθηκε, όμως η νίκη των εισβολέων αποδείχθηκε πύρρειος, με τεράστιο κόστος για τους Γερμανούς, και η γενναία αντίσταση του κρητικού λαού έγραψε ιστορία.
Στρατηγικά αίτια της επίθεσης και το Σχέδιο «Ερμής»
Τρεις εβδομάδες μετά την υποταγή της ηπειρωτικής Ελλάδας, ο Χίτλερ αποφάσισε να καταλάβει την Κρήτη πάση θυσία, θέλοντας να εξασφαλίσει τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου. Η κατοχή της Κρήτης παρείχε στους Βρετανούς σημαντικά πλεονεκτήματα: το ασφαλές λιμάνι της Σούδας ως ναυτική βάση και ένα προγεφύρωμα από όπου η RAF θα μπορούσε να πλήξει τις πετρελαιοπηγές του Πλοϊέστι στη Ρουμανία.
Με την Κρήτη στα χέρια των Συμμάχων, το νότιο πλευρό του Άξονα παρέμενε επισφαλές ενόψει της επικείμενης επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση (Επιχείρηση «Barbarossa»). Έτσι, για τους Γερμανούς η εξουδετέρωση αυτής της «απειλής» ήταν ζωτικής σημασίας.
Το σχέδιο εισβολής – κωδικά ονομασμένο «Ερμής» – εκπονήθηκε από τον πρωτοπόρο των γερμανικών αλεξιπτωτιστών, στρατηγό Κουρτ Στούντεντ, και εγκρίθηκε απρόθυμα από τον Χίτλερ στις 25 Απριλίου 1941 (Διαταγή Νο.28). Αν και ο Χίτλερ αρχικά εξέφρασε επιφυλάξεις, προβλέποντας βαριές απώλειες, τελικά έδωσε το πράσινο φως υπό τον όρο να μην καθυστερήσει η προετοιμασία του για τη Ρωσία.
Ολόκληρη η επιχείρηση θα διεξαγόταν από τη Luftwaffe: διατέθηκαν περίπου 550 βομβαρδιστικά και μαχητικά αεροσκάφη υποστήριξης και 10 σμήνη μεταγωγικών Junkers Ju-52 για τη μεταφορά των στρατευμάτων. Συνολικά, 22.750 Γερμανοί στρατιώτες θα συμμετείχαν στην επίθεση, εκ των οποίων οι 14.000 αλεξιπτωτιστές, συνεπικουρούμενοι από ένα Σύνταγμα αερομεταφερόμενων ορεινών καταδρομέων.
Οι Γερμανοί εξέτασαν δύο σενάρια: είτε συγκέντρωση όλων των δυνάμεων στο δυτικό άκρο (Μάλεμε–Χανιά) για γρήγορη εδραίωση εκεί, είτε ταυτόχρονες ρίψεις σε πολλά σημεία του νησιού ώστε να κυριευτούν αιφνιδιαστικά όλες οι βασικές τοποθεσίες. Τελικά επελέγη ένας συμβιβασμός: η επίθεση θα εκδηλωνόταν σε τέσσερις κύριους στόχους – Μάλεμε, Χανιά, Ρέθυμνο και Ηράκλειο – με δύο διαδοχικά κύματα μέσα στην ίδια μέρα.
Το πρώτο κύμα, νωρίς το πρωί της 20ής Μαΐου, περιλάμβανε την Ομάδα «Κομήτης» (στόχος: αεροδρόμιο Μάλεμε) και την Ομάδα «Άρης» (πρώτο κλιμάκιο με στόχο την πόλη των Χανίων και το λιμάνι της Σούδας).
Το δεύτερο κύμα το απόγευμα περιλάμβανε το δεύτερο κλιμάκιο της Ομάδας «Άρης» στο Ρέθυμνο (αεροδρόμιο Περίβου) και την Ομάδα «Ωρίων» στο Ηράκλειο (πόλη και αεροδρόμιο). Στόχος ήταν να καταληφθούν άμεσα τα αεροδρόμια, ώστε μετά να προσγειωθούν ενισχύσεις (μονάδες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας) και να συνενωθούν οι γερμανικές δυνάμεις, εγκλωβίζοντας τους Συμμάχους.
Δείτε βίντεο, αφιέρωμα του Πολεμικού Μουσείου:
Δυνάμεις και Διάταξη των Υπερασπιστών
Οι διαθέσιμες συμμαχικές δυνάμεις στο νησί αριθμούσαν περίπου 43.000 άνδρες. Από αυτούς, γύρω στους 31.500 ήταν Βρετανοί και Κοινοπολιτειακοί (Βρετανοί, Νεοζηλανδοί, Αυστραλοί), ενώ περίπου 11.500 ήταν Έλληνες.
Ωστόσο, η ισχύς αυτών των αριθμών ήταν απατηλή: πολλοί από τους Βρετανο-κοινοπολιτειακούς στρατιώτες ήταν διασωθέντες της εκστρατείας στην ηπειρωτική Ελλάδα, που είχαν φτάσει στην Κρήτη χωρίς βαρύ οπλισμό – πολλοί φέροντας μόνο ατομικά όπλα ή και άοπλοι.
Η εισβολή στα τέσσερα μέτωπα
20 Μαΐου 1941 – Πρωί (1ο κύμα):
Λίγο μετά τις 07:00, ξεκίνησε σφοδρός αεροπορικός βομβαρδισμός δυτικά της Κρήτης και κύματα ανεμοπτέρων και αλεξιπτωτιστών κατέκλυσαν τις περιοχές γύρω από το αεροδρόμιο Μάλεμε και την πόλη των Χανίων. Οι βομβαρδισμοί ήταν τόσο έντονοι που αναφέρονται ορατοί μέχρι και στην απέναντι Πελοπόννησο. Στο Μάλεμε, περίπου 600 Νεοζηλανδοί υπερασπιστές κρατούσαν θέσεις γύρω από τον διάδρομο προσγείωσης, ιδιαίτερα στο στρατηγικό Ύψωμα 107 που δεσπόζει του αεροδρομίου.
Οι πρώτοι ναζί αλεξιπτωτιστές υπέστησαν βαριές απώλειες μόλις προσγειώθηκαν – πολλοί πέφτοντας κυριολεκτικά πάνω στις συμμαχικές γραμμές.
Οι Κρητικοί άμαχοι της περιοχής, μαζί με τους Νεοζηλανδούς, πολέμησαν με μανία: χωρικοί, ηλικιωμένοι, ακόμη και γυναίκες, οπλισμένοι με μαχαίρια, πέτρες, γεωργικά εργαλεία, παλιά όπλα και αυτοσχέδιες λόγχες, όρμησαν εναντίον των εισβολέων.
Μέχρι το μεσημέρι, οι Γερμανοί δεν είχαν καταφέρει να καταλάβουν ούτε το αεροδρόμιο του Μάλεμε ούτε την πόλη των Χανίων, ενώ οι απώλειές τους σωρεύονταν ανησυχητικά. Μέσα στις πρώτες 24 ώρες, περίπου 1.800 επίλεκτοι στρατιώτες του Γ΄ Ράιχ κείτονταν νεκροί, χωρίς να έχουν επιτύχει κανέναν από τους βασικούς στόχους (αεροδρόμια, λιμάνια). Ήταν το πρώτο ισχυρό σοκ για τον Χίτλερ και το γόητρο των περίφημων Fallschirmjäger (αλεξιπτωτιστών) δέχτηκε σοβαρό πλήγμα.
Μάλεμε – Η Κρίσιμη Μάχη για το Αεροδρόμιο
Η πιο καθοριστική μάχη της εισβολής εξελίχθηκε γύρω από το αεροδρόμιο Μάλεμε στη δυτική Κρήτη. Οι Νεοζηλανδοί και Έλληνες υπερασπιστές κράτησαν σθεναρά το ύψωμα 107 όλη την πρώτη ημέρα, απωθώντας κύματα Γερμανών που προσπαθούσαν να συγκλίνουν στον διάδρομο. Οι Γερμανοί αλεξιπτωτιστές είχαν μάλιστα εξαντληθεί πολεμώντας γύρω από την κοίτη του ποταμού Ταυρωνίτη, με φοβερές απώλειες. Τη νύχτα όμως, μια μοιραία παρεξήγηση τάραξε τις συμμαχικές γραμμές: χωρίς επαρκή επικοινωνία με το κέντρο, οι διοικητές στο ύψωμα 107 θεώρησαν ότι κινδυνεύουν να κυκλωθούν και διέταξαν σύμπτυξη.
Το σημαντικό αυτό ύψωμα εγκαταλείφθηκε τα ξημερώματα της 21ης Μαΐου – την ίδια στιγμή που οι Γερμανοί ήταν έτοιμοι να υποχωρήσουν, αγνοώντας ότι οι υπερασπιστές είχαν αποσυρθεί! Η εγκατάλειψη του υψώματος αποδείχθηκε καθοριστική: οι Γερμανοί το κατέλαβαν σχεδόν αναίμακτα και αμέσως έθεσαν υπό έλεγχο το αεροδρόμιο Μάλεμε.
Ακολουθώντας το σχέδιο, μόλις ο διάδρομος ήταν ασφαλής, δεκάδες μεταγωγικά Ju-52 ρίσκαραν προσγειώσεις έκτακτης ανάγκης – ορισμένα ακόμα και σε παραλίες ή χωράφια – αποβιβάζοντας ενισχύσεις (στρατιώτες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας) και βαρύ οπλισμό. Η πλάστιγγα πλέον έγειρε: το προγεφύρωμα του Μάλεμε έδωσε στους Γερμανούς «την πύλη για την κατάληψη της Κρήτης».
Παρά τις ηρωικές αντεπιθέσεις τις επόμενες ημέρες, οι Σύμμαχοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν ανατολικά, εγκαταλείποντας την περιοχή των Χανίων.
Δείτε βίντεο, αφιέρωμα του ΓΕΣ:
Χανιά – Αγώνας γύρω από την πρωτεύουσα
Στον τομέα των Χανίων, όπου έδρευε και το ελληνικό διοικητήριο, οι γερμανικές ρίψεις (μέρος της Ομάδας «Άρης») έγιναν σε διάφορα σημεία: στα περίχωρα της πόλης, στην περιοχή των φυλακών Αγυιάς, και κοντά στον κόλπο της Σούδας.
Οι σκόρπιες ομάδες αλεξιπτωτιστών που έπεσαν εδώ είχαν μεγάλες απώλειες από τα πυρά των Νεοζηλανδών και Ελλήνων, καθώς και από εξαγριωμένους ενόπλους πολίτες. Μια γερμανική δύναμη που προσπάθησε να αιφνιδιάσει το στρατόπεδο της Σούδας αποκρούστηκε με βαριές απώλειες.
Μέχρι το βράδυ της 20ής Μαΐου, όσοι Γερμανοί επιβίωσαν στην περιοχή των Χανίων είχαν οχυρωθεί αμυντικά γύρω από την Αγυιά, αναμένοντας αντεπίθεση που όμως δεν έγινε. Οι Σύμμαχοι διατήρησαν τον έλεγχο της πόλης των Χανίων για δύο ακόμη μέρες. Ωστόσο, μετά την πτώση του Μάλεμε, η θέση τους έγινε δυσχερής: οι νεοαφιχθείσες γερμανικές ενισχύσεις από το Μάλεμε άρχισαν να προελαύνουν ανατολικά, απειλώντας να κυκλώσουν την πόλη. Στις 27 Μαΐου, με διαταγή του Φράιμπεργκ, τα συμμαχικά στρατεύματα εγκατέλειψαν τα Χανιά και συμπτύχθηκαν προς νότο (περιοχή Σφακίων) αναζητώντας οδό διαφυγής.
20 Μαΐου 1941 – Απόγευμα (2ο κύμα):
Το δεύτερο κύμα της εισβολής εκδηλώθηκε το απόγευμα, στο κέντρο και ανατολικά. Γύρω στις 16:00, μεγάλοι σχηματισμοί Ju-52 εμφανίστηκαν πάνω από το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο, ρίχνοντας εκατοντάδες αλεξιπτωτιστές. Παράλληλα, το Ηράκλειο υπέστη έναν σφοδρό αεροπορικό βομβαρδισμό μίας ώρας, που προκάλεσε καταστροφές στην πόλη.
Ρέθυμνο – Νίκη των Υπερασπιστών, αλλά Χωρίς Συνέχεια
Στο Ρέθυμνο, οι αλεξιπτωτιστές στόχευσαν το μικρό αεροδρόμιο Περίβολος στα ανατολικά της πόλης. Περίπου 161 μεταγωγικά αεροσκάφη έριξαν Γερμανούς στρατιώτες και εφόδια στην περιοχή.
Μια ομάδα εισβολέων κατάφερε αρχικά να καταλάβει τα χωριά Περιβόλια και Καστελλάκια κοντά στο αεροδρόμιο, ωστόσο η προέλασή τους προς την πόλη του Ρεθύμνου αναχαιτίστηκε αποφασιστικά από το ελληνικό Τάγμα Χωροφυλακής που είχε ταχθεί εκεί.
Σε έναν λόφο δυτικά του αεροδρομίου, Έλληνες χωροφύλακες μαζί με Αυστραλούς στρατιώτες απέκρουσαν αλλεπάλληλες επιθέσεις, δίνοντας μάλιστα και αντεπίθεση όπου συνέλαβαν περίπου 80 Γερμανούς αιχμαλώτους.
Οι γερμανικές απώλειες στον τομέα αυτόν ήταν τόσο βαριές (έχασαν σχεδόν το 1/3 της δύναμης μάχης τους στο Ρέθυμνο) ώστε αναγκάστηκαν να σταματήσουν την προσπάθεια κατάληψης της πόλης. Ωστόσο, μικρές εστίες εισβολέων παρέμεναν ενεργές γύρω από το αεροδρόμιο (στο χωριό Αμπελάκια και σε έναν λόφο ανατολικά του διαδρόμου), καθηλώνοντας μέρος των συμμάχων .
Οι Ρεθυμνιώτες υπερασπιστές – Έλληνες και Αυστραλοί – κράτησαν τις θέσεις τους για δέκα ημέρες, ουσιαστικά αποτρέποντας πλήρως την αξιοποίηση του αεροδρομίου από τον εχθρό. Δυστυχώς η απομόνωσή τους από τα υπόλοιπα συμμαχικά τμήματα είχε ως αποτέλεσμα, μετά την πτώση και των άλλων μετώπων, να παραμείνουν περικυκλωμένοι. Μόλις στις 30 Μαΐου, και ενώ η μάχη είχε κριθεί αλλού, οι δυνάμεις στο Ρέθυμνο – έχοντας ξεμείνει από πυρομαχικά και εφόδια – υποχρεώθηκαν να παραδοθούν.
Ηράκλειο – Αποκρουσμένη επίθεση και δραματική εκκένωση
Στον τομέα του Ηρακλείου, η γερμανική Ομάδα «Ωρίων» εκτέλεσε την επίθεσή της περίπου στις 15:00 με σφοδρούς βομβαρδισμούς. Η πόλη του Ηρακλείου υπέφερε από βόμβες, όμως αυτή η υπερβολικά εκτεταμένη αεροπορική προσβολή προειδοποίησε τους αμυνόμενους για το τι θα επακολουθούσε.
Όταν, μία ώρα αργότερα, οι αλεξιπτωτιστές άρχισαν να πέφτουν γύρω από το αεροδρόμιο και στα περίχωρα, τους περίμενε οργανωμένη άμυνα. Ένα ολόκληρο γερμανικό τάγμα που επιχείρησε να καταλάβει το αεροδρόμιο του Ηρακλείου εξολοθρεύτηκε πλήρως από τις βρετανικές και αυστραλιανές δυνάμεις που το υπερασπίζονταν. Άλλοι δύο λόχοι αλεξιπτωτιστών που έπεσαν σε χωράφια νότια της πόλης καθηλώθηκαν και αναγκάστηκαν σε άμυνα, δεχόμενοι επίθεση από τολμηρούς ενόπλους πολίτες, χωροφύλακες και άνδρες του ελληνικού 7ου Συντάγματος.
Μέχρι το βράδυ, το Ηράκλειο παρέμενε στα χέρια των Συμμάχων, με τους εισβολείς να έχουν αποτύχει πλήρως στους στόχους τους και να αμύνονται για την επιβίωσή τους εκτός πόλης. Οι Ηρακλειώτες ανακουφίστηκαν προσωρινά, αγνοώντας ότι στο μεταξύ η κατάσταση στα δυτικά είχε ανατραπεί. Καθώς οι Γερμανοί κυρίευσαν τα Χανιά και βάδιζαν ανατολικά, η διατήρηση του Ηρακλείου έγινε αδύνατη.
Τη νύχτα της 29 προς 30 Μαΐου, μια γενναία επιχείρηση εκκένωσης οργανώθηκε από το Βρετανικό Ναυτικό: 4.000 άνδρες επιβιβάστηκαν σε πολεμικά πλοία και διέφυγαν από το λιμάνι του Ηρακλείου προς την Αίγυπτο.
Ωστόσο, η αποχώρηση έγινε αντιληπτή από τη Luftwaffe – οι νηοπομπές δέχτηκαν αεροπορικές επιθέσεις με απώλεια πολλών ναυτών και βύθιση αρκετών πλοίων. Το πρωί της 30ής Μαΐου, οι Γερμανοί μπήκαν σε μια έρημη πόλη του Ηρακλείου, ολοκληρώνοντας ουσιαστικά την κατάληψη της ανατολικής Κρήτης.
1 Ιουνίου 1941:
Στα απομονωμένα νότια παράλια της Κρήτης, στην περιοχή των Σφακίων, έπεσε η αυλαία της μάχης. Εκεί είχαν συμπτυχθεί όσοι Σύμμαχοι δεν κατάφεραν να φύγουν από άλλα σημεία. Περίπου 5.000 εξαντλημένοι στρατιώτες (Βρετανοί, Αυστραλοί, Νεοζηλανδοί και Έλληνες) παραδόθηκαν την 1η Ιουνίου, καθώς δεν υπήρχαν άλλα διαθέσιμα συμμαχικά σκάφη για τη διάσωσή τους. Η Μάχη της Κρήτης είχε λάβει τέλος.
Η συμμετοχή των Κρητικών αμάχων στην άμυνα
Ένα από τα πλέον ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της Μάχης της Κρήτης – που την κάνει να ξεχωρίζει στην ιστορία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου – είναι η μαζική αυθόρμητη συμμετοχή του άμαχου κρητικού πληθυσμού στην αντίσταση κατά των εισβολέων. Από τις πρώτες ώρες της επίθεσης, άνδρες και γυναίκες κάθε ηλικίας, πολλοί χωρίς καμία στρατιωτική εκπαίδευση, πήραν ό,τι όπλο βρήκαν: τουφέκια από τον πόλεμο στην Αλβανία, μαχαίρια, τσεκούρια, δρεπάνια, ακόμα και πέτρες και ξύλα – και ρίχτηκαν στη μάχη πλάι στους συμμαχικούς στρατιώτες.
Οι μαρτυρίες αφθονούν: Στο χωριό Γαλιά, ένας ηλικιωμένος ιερέας λέγεται πως κατακόντισε Γερμανό αλεξιπτωτιστή με την γκλίτσα του· στη περιοχή του Μάλεμε, έφηβοι και γυναίκες επιτέθηκαν με δρεπάνια σε στρατιώτες που προσγείωνονταν στα χωράφια. Ακόμα και στην πόλη του Ηρακλείου, ομάδες πολιτών οπλισμένων με ό,τι διέθεταν συνέδραμαν στην εξουδετέρωση των εισβολέων που είχαν πέσει στα περίχωρα. Ήταν η πρώτη φορά στον πόλεμο που οι Γερμανοί αντιμετώπισαν τέτοια γενικευμένη λαϊκή αντίσταση σε μια επιχείρηση κατάληψης.
Η συμβολή των αμάχων υπήρξε κρίσιμη σε πολλές περιπτώσεις – ανέκοψε προελάσεις, συνέβαλε στη σύλληψη δεκάδων αιχμαλώτων και εμψύχωσε τους μαχόμενους στρατιώτες. Όμως αυτή η αυθόρμητη γενναιότητα είχε και βαρύ τίμημα. Οι άμαχοι που έπιασαν όπλα δεν καλύπτονταν από τη Συνθήκη της Γενεύης ούτε από τους κανονισμούς πολέμου, στα μάτια των Ναζί θεωρήθηκαν «παράνομοι κλέφτες». Μετά τη νίκη τους, οι Γερμανοί εξαπέλυσαν σκληρά αντίποινα σε όλη την Κρήτη.
Στις 3 Ιουνίου 1941, το χωριό Κάνδανος στα Χανιά – όπου οι κάτοικοι είχαν φονεύσει μια διμοιρία αλεξιπτωτιστών – ισοπεδώθηκε ολοκληρωτικά. Στην είσοδο του ερειπωμένου χωριού, οι Γερμανοί έστησαν μια πινακίδα που διακήρυττε: «Εδώ υπήρχε η Κάνδανος… καταστράφηκε σε αντίποινα για τη δολοφονική ενέδρα εναντίον Γερμανών αλεξιπτωτιστών από άνδρες και γυναίκες». Λίγες μέρες πριν, στο χωριό Κοντομάρι, μια ομάδα Γερμανών υπό τον υπολοχαγό Σ. Μπ. Μπάουερ είχε προβεί στην πρώτη μαζική εκτέλεση αμάχων στην κατεχόμενη Ευρώπη, εκτελώντας δεκάδες άνδρες χωρικούς ως αντίποινα.
Παρόμοιες τραγωδίες εκτυλίχθηκαν και σε άλλες περιοχές της Κρήτης (στον Γαλατά, στο Αμάρι, στην Βιάννο, κ.α.) κατά τη διάρκεια της κατοχής που ακολούθησε. Η αιματηρή αντίσταση του κρητικού λαού αποτελεί έκτοτε κομμάτι της συλλογικής μνήμης και ταυτότητας της Κρήτης.
Παρά τις ανείπωτες θυσίες – χιλιάδες εκτελεσμένοι άμαχοι και καμένα χωριά – οι Κρητικοί δεν υπέκυψαν. Αντιθέτως, ο σπόρος της αντίστασης ρίζωσε βαθιά: αμέσως μετά τη μάχη άρχισαν να σχηματίζονται οι πρώτες αντάρτικες ομάδες, που συνέχισαν τον αγώνα κατά των κατακτητών μέχρι το 1945.
Επιπτώσεις για τη ναζιστική πολεμική στρατηγική
Η Μάχη της Κρήτης, αν και έληξε με νίκη του Άξονα, είχε απρόσμενες στρατηγικές συνέπειες. Ο ίδιος ο Χίτλερ φέρεται να σοκαρίστηκε από το εύρος των απωλειών των επίλεκτων αλεξιπτωτιστών του.
Η κατάκτηση του νησιού που προέβλεπε πως θα ολοκληρωνόταν μέσα σε μία μέρα, τελικά πήρε σχεδόν δύο εβδομάδες και κόστισε τόσο πολύ αίμα ώστε ο Χίτλερ αποφάσισε ότι δεν θα ρισκάρει ποτέ ξανά τέτοια επιχείρηση. Μετά την Κρήτη, διέταξε τον τερματισμό κάθε μεγάλης αεραποβατικής επιχείρησης στο μέλλον.
Οι άλλοτε θρυλικοί Fallschirmjäger δεν θα ξαναχρησιμοποιούνταν μαζικά ως αυτόνομη δύναμη κατάληψης· αντίθετα, εντάχθηκαν πλέον σε συμβατικούς ρόλους πεζικού στο Ανατολικό Μέτωπο. Η αλλαγή αυτή είχε αντίκτυπο και στις μελλοντικές επιχειρήσεις του Άξονα.
Η Μάλτα, για παράδειγμα, δεν δέχτηκε ποτέ την προγραμματισμένη γερμανική αεραπόβαση (Επιχείρηση «Herkules»), καθώς η ηγεσία της Wehrmacht δίστασε να επαναλάβει την κρητική εμπειρία. Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι η καθυστέρηση και οι απώλειες στην Κρήτη συνέβαλαν έμμεσα και στην τύχη της επίθεσης στη Σοβιετική Ένωση, καθώς οι Γερμανοί έχασαν πολύτιμο χρόνο και μεταφορικά αεροπλάνα που ίσως επηρέασαν τη διοικητική τους ικανότητα ενόψει του χειμώνα του 1941.
Στον αντίποδα, οι Σύμμαχοι έλαβαν σημαντικά διδάγματα. Εντυπωσιασμένοι από το θράσος και την τακτική επίδραση των γερμανικών αεροποβατικών δυνάμεων, ξεκίνησαν αμέσως να οργανώνουν τα δικά τους σώματα αλεξιπτωτιστών. Η Βρετανία και οι ΗΠΑ συγκρότησαν εντός του 1942 μονάδες αλεξιπτωτιστών και αερομεταφερόμενες μεραρχίες, που έμελλε να αποδειχθούν πολύτιμες αργότερα (βλ. Νορμανδία, Ολλανδία 1944 κ.λπ.).
Πικρή ειρωνεία: η μάχη όπου οι Γερμανοί ανέδειξαν τα όρια των αλεξιπτωτιστών τους, έγινε το έναυσμα για τους Συμμάχους να αξιοποιήσουν αυτήν την νεωτεριστική μορφή πολέμου στο μέγιστο.
Απώλειες και Συμβολισμός της Μάχης
Η Μάχη της Κρήτης αποδείχθηκε απίστευτα δαπανηρή σε ανθρώπινες ζωές και μέσα. Οι απώλειες των Συμμάχων, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού, ανήλθαν περίπου σε 1.742 νεκρούς Βρετανούς και Κοινοπολιτειακούς, 1.737 τραυματίες και πάνω από 11.800 αιχμαλώτους.
Οι ελληνικές απώλειες ήταν επίσης βαριές: τουλάχιστον 426 Έλληνες στρατιώτες έπεσαν μαχόμενοι, ενώ άγνωστος αριθμός τραυματίστηκε ή συνελήφθη.
Στη θάλασσα, το Βρετανικό Ναυτικό πλήρωσε μεγάλο τίμημα προσπαθώντας να εμποδίσει ενισχύσεις του εχθρού και να απομακρύνει τους ηττημένους: οι Γερμανοί βύθισαν 2 βρετανικά καταδρομικά και 6 αντιτορπιλικά, σκοτώνοντας πάνω από 2.000 ναύτες.
Οι γερμανικές απώλειες, ωστόσο, ήταν εκείνες που προκάλεσαν παγκόσμια αίσθηση. Χιλιάδες επίλεκτοι αλεξιπτωτιστές δεν θα επέστρεφαν ποτέ στη βάση τους. Τα ακριβή νούμερα διέφεραν ανά πηγή: ο στρατηγός Στούντεντ ανέφερε περίπου 4.000 νεκρούς και αγνοούμενους Γερμανούς, ενώ άλλες εκτιμήσεις ανεβάζουν το συνολικό τίμημα σε 6.500 άνδρες. Μόνο στο γερμανικό νεκροταφείο του Μάλεμε είναι θαμμένοι 4.465 Γερμανοί στρατιώτες της μάχης και της κατοχής.
Επιπλέον, η Luftwaffe έχασε πάνω από 220 αεροσκάφη ολοσχερώς και περίπου 150 ακόμη υπέστησαν βαριές ζημιές κατά τη διάρκεια της επιχείρησης– απώλειες αεροπορικών μέσων που θεωρήθηκαν ανεπανόρθωτες για μια και μόνο μάχη.
0 Σχόλια