Διακόσια χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.
Ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης (ή Χατζή Αναγνώστης Τζουρκατιώτης ή Χατζή Αναγνώστης Μενιδιάτης) μυήθηκε νωρίς στη Φιλική Εταιρεία και με τον επίσης Φιλικό Χασιώτη Μελέτη Βασιλείου μύησαν στους σκοπούς της Επανάστασης αρκετούς συμπατριώτες τους όπως π.χ. τον Μενιδιάτη Μήτρο Κιούση, τον Αναγνώστη Καλογριάνη και πολλούς άλλους.
Ο Κιουρκατιώτης ήταν μεγάλης ηλικίας, συνετός, γενναίος και φιλόπατρις και έγινε γρήγορα συνομιλητής των Αθηναίων Φιλικών. Ήταν εγγράμματος, εξ’ ου και το προσωνύμιο «Αναγνώστης» και ήταν βαθιά θρησκευόμενος, όπως αποδεικνύει το άλλο του προσωνύμιο «Χατζής», που σήμαινε ότι είχε μεταβεί στους Αγίους Τόπους, με τα μέσα της εποχής, και είχε βαφτιστεί στον Ιορδάνη ποταμό. Όπως και ο Μελέτης Βασιλείου στη Χασιά, έτσι και ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης στο Μενίδι υπήρξε με καθολική αποδοχή ο μεγάλος αρχηγός των Μενιδιατών.
Τις τελευταίες μέρες πριν ξεσπάσει η Επανάσταση στην Αττική το στρατόπεδο των επαναστατών συγκροτήθηκε στο Μενίδι και υψώθηκαν αμέσως οι επαναστατικές σημαίες με τον κόκκινο σταυρό, που ήταν ορατές από τους φοβισμένους Τούρκους, που έσπευσαν να ανεβάσουν τις οικογένειές τους στο κάστρο της Ακρόπολης.
Ο γιατρός Καίσαρ Βιτάλης Ιταλός αντιπρόξενος της Νεάπολης, εμπιστευόμενος τους Μενιδιάτες άρχισε να στέλνει στο Μενίδι πυρίτιδα κρυμμένη σε τζότρες (τζίτζες), μέσω του γυναικαδέλφου του, Βαρθολομαίου Μετρούδ. Στους Μενιδιάτες επίσης έστελνε κρυφά φυσέκια και πυρίτιδα ο πατέρας τού μετέπειτα ζαχαροπλάστη, Σπυρίδωνα Παυλίδη, μέσω της γραίας Μανώλαινας, μητέρας του Αργυρού Μπινιάρη, η οποία έκρυβε από τα μάτια των Τούρκων τα πολεμοφόδια κάτω από κοφίνια με ασπρόρουχα προσποιούμενη ότι τα πάει για πλύσιμο στο ρέμα της Καλλιρρόης. Εκεί την περίμεναν μιλημένοι Μενιδιάτες, οι οποίοι τα μετέφεραν στο Μενίδι. Και ακόμη, ο Αθηναίος Παναγής Σκουζές, προφανώς εμπιστευόμενος το ήθος και τη σοβαρότητα του Αναγνώστη Κιουρκατιώτη, έστελνε στο Μενίδι μεγάλο αριθμό τουφεκίων τα οποία είχαν εισαχθεί δι’ Ολλανδικής γολέττας και τα είχε προμηθευτεί με δική του δαπάνη.
Στις αρχές Απριλίου οι Επαναστάτες άρχισαν να χτυπούν τα κτήματα και τα υποστατικά στα μεγάλα περιβόλια των Τούρκων και να κλέβουν τα κοπάδια τους.
Στις 14 Απριλίου οι Χασιώτες λεηλάτησαν τα Τούρκικα σπίτια της Κηφισιάς και έκλεψαν το μολύβι από τη σκεπή του τζαμιού της Κηφισιάς για να το χρησιμοποιήσουν για μπαρουτόβολα. Την επόμενη μέρα και μετά από ολονύχτια λεηλασία οι Χασιώτες μπήκαν θριαμβευτικά κουβαλώντας τα λάφυρά τους στο στρατόπεδο του Μενιδίου. Όλο το Μενίδι βρισκόταν σε αναβρασμό και στους Επαναστάτες σταδιακά προστέθηκαν εκατό Μεσογείτες με αρχηγό το Γιάννη Ντάβαρη, λίγοι Αθηναίοι που είχαν δραπετεύσει από την Αθήνα, οι Κουκουβαουνιώτες, οι ένοπλοι Χασιώτες Δερβεντζήδες του μεγάλου Δερβενιού και οι ένοπλοι Μενιδιάτες Δερβεντζήδες του μικρού Δερβενίου Τατοίου – Αγίου Μερκουρίου.
Στις 18 Απριλίου οι Τούρκοι πραγματοποίησαν έξοδο και αιχμαλώτισαν ένα Μενιδιατόπουλο 10 χρονών για να πάρουν πληροφορίες. Οι Χασιώτες και οι Μενιδιάτες συγκρούστηκαν με τους Τούρκους στον Κάλαμο και στον Άγιο Μερκούριο της Πάρνηθας, ενώ στο στρατόπεδο έφτασαν και αρκετοί Κουλουριώτες.
Στις 23 Απριλίου φτάνει στο Μενίδι από τη Λιβαδειά ο κατηχητής της Φιλικής Εταιρείας Δήμος Αντωνίου φορώντας περικεφαλαία και επωμίδες για λόγους εντυπωσιασμού. Αναλαμβάνει τυπικά την αρχηγία και σε σύσκεψη με τους οπλαρχηγούς Κιουρκατιώτη, Βασιλείου, Ντάβαρη αλλά και πολλούς μικρότερους καπετάνιους αποφασίζουν η επίθεση να γίνει τη νύχτα της επόμενης.
Στις 25 Απριλίου 1.200 Επαναστάτες από το στρατόπεδο του Μενιδίου οπλισμένοι με ότι μπορεί να φανταστεί κανείς (τουφέκια, μαχαίρια, σπαθιά, ρόπαλα, αξίνες και εργαλεία) επιτέθηκαν στην Αθήνα, σκότωσαν 60 Τούρκους της φρουράς και ανάγκασαν τους υπόλοιπους να κλειστούν στο κάστρο της Ακρόπολης.
Ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης σε όλη τη συνέχεια του Αγώνα έλαβε μέρος σε διάφορες μάχες.
Στις 29 Ιανουαρίου του 1822 προάγεται σε Πεντηκόνταρχο. Εκτός από τις μάχες λαμβάνει μέρος και σε εμφύλιες συγκρούσεις με τους Αθηναίους προεστούς, με τον Δημήτριο Υψηλάντη, τον Νικηταρά και με τον Μελέτη Βασιλείου για λόγους πρωτοκαθεδρίας.
Παρότι προχωρημένης ηλικίας ως αρχηγός μεγάλου σώματος Μενιδιατών παίρνει μέρος στη μάχη του Καματερού. Λίγο πριν τη μάχη αρνήθηκε να ακολουθήσει την υποχώρηση που σωστά πρότεινε ο Βάσος Μαυροβουνιώτης και διάλεξε σε μια απόφαση ύψιστου ηρωισμού, αποκοτιάς και αντρειοσύνης, να μείνει και να πολεμήσει με τα παλικάρια του σε ανοιχτά ταμπούρια δίπλα στον παρορμητικό αρχηγό Συνταγματάρχη Διονύσιο Βούρβαχη. Διαπιστωμένα μαζί του έμειναν και πολέμησαν οι πιστοί του Μενιδιάτες Μήτρος Κιούσης, Νικόλαος Τζελεπής, Κωνσταντίνος Κιούσης, Αναγνώστης Καλογράνης, Σταμάτης Μπερτζέκος, Κωνσταντίνος Βρετός, Αντώνης Γκρίτσης, Δημήτρης Δαμάσκος, Παναγιώτης Κουντουριώτης, Αναστάσιος Κότος, Μήτρος Μαρίνης, Σπύρος Τζελεπής, Χριστόδουλος Γκίκας και πολλοί άλλοι για τους οποίους δεν έχουμε στοιχεία.
Ο Νικόλαος Γκίκας, που ήταν σημαιοφόρος του Βάσου Μαυροβουνιώτη δεν ακολούθησε την υποχώρηση του Μαυροβουνιώτη αλλά παρέμεινε και πολέμησε με τη σημαία του στο πλευρό του μεγάλου αρχηγού του και των συμπατριωτών του.
Στις 27 Ιανουαρίου του 1827 στο Καματερό ο Αναγνώστης Κιουρκατιώτης έπεσε νεκρός από τα γιαταγάνια των Τούρκων μαζί με τον αρχηγό του Βούρβαχη, πολλούς Φιλέλληνες και κοντοπατριώτες του από τα γύρω χωριά Χασιά και Κουκουβάουνες. Μαζί του σκοτώθηκαν οι Μενιδιάτες (αδέρφια) Γιαννάκης και Μήτρος Γκίκας, ο Χρήστος Πόγκας, ο Νικόλαος (Κόλιας) Μπερτζέκος και ο φέρελπις νεαρός Μενιδιάτης Αντιστράτηγος Προκόπης Κατζαντώνης του Λέκκα και σίγουρα πολλοί ακόμη που η ιστορία δεν διέσωσε τα ονόματά τους.
Ο Κιουταχής έστειλε τα κεφάλια του Βούρβαχη, των επικεφαλής Φιλελλήνων και των καπεταναίων στον Σουλτάνο στη Κωνσταντινούπολη σαν απόδειξη της νίκης του. Έστειλε επίσης στον Σουλτάνο παστωμένα σε αλάτι τις μύτες και τα αυτιά των 300-400 περίπου Ελλήνων επαναστατών.
Ο ανθός των Μενιδιατών και των γύρω χωριών έπεσε στο Καματερό και ο θρήνος αποτυπώθηκε στο δίστιχο μοιρολόγι:
«… Ποστ ντε Καματερο
Ραν τρίματ σωρό..»,
Δηλαδή,
«… Κάτω στο Καματερό,
Πέσανε παλικάρια σωρό…».
Ο Δήμος Αχαρνών έχει δώσει το όνομα του Αναγνώστη Κιουρκατιώτη σε κεντρικό δρόμο της πόλης μας. Οι ιστορικοί του 1821 έχουν αποτυπώσει στα βιβλία τους την δράση του, την προσφορά του και τη σεπτή του φυσιογνωμία.
Το παρόν άρθρο βασίζεται κυρίως στο βιβλίο «Οι Μενιδιάτες Κατά τον 18ο αιώνα και την Επανάσταση του ‘21» του ιστορικού –ερευνητή Δημήτρη Γιώτα.
0 Σχόλια